Son dönemde hızla yatırımcıların yeni gözdesi olan kripto paralara ilgi gün geçtikçe artıyor. Türkiye'de yaklaşık 3 milyon kripto para yatırımcısı olduğu biliniyor. Kripto paralar her geçen gün daha da çok hayatımıza girerken bu durum pek çok riski de beraberinde getirdi. Özellikle dolandırıcılar da gözünü bu alana çevirdi. Peki kripto para yatırımı yaparken nelere dikkat etmek gerekiyor? Devlet kripto para piyasası için ne gibi önlemler alacak? Kripto paralara vergi gelecek mi? Merak edilen tüm bu soruları Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi , aynı zamanda Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı Sayın Doç. Dr. Ali Murat Kırık ile konuştuk.
''KRİPTO PARANIN TAKİBİ ÇOK ZOR''Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık Günümüzde yatırımcıların gözdesi Bitcoin. Neden? Kripto para piyasası sürekli değişiklik gösteriyor. Hızlı bir ivme kazandığını söylemek mümkün. Yatırımcıların çoğu bu dönemde Bitcoin, Etherium ve alt coinlere yöneldiğini görmekteyiz. Geleceğin para piyasası sanki şekillendiriliyor. Ama paranın kripto olması da tabi elle tutulur, kağıt parçası veya bir metal parçası olmadığından dolayı dolandırıcıların da iştahını kabartmış durumda. Bu piyasaya yeni girmek isteyen insanların çok fazla dolandırıcılığa maruz kaldıkları, aynı zamanda da bu tarz dolandırıcılık eylemlerinin son dönemlerde giderek arttığına şahit olduk. Burada tabi korona virüs pandemisinin de etkisinin olduğunu söyleyebilmek mümkün. Korona virüs pandemisi kripto paralara ilgiyi artırdı. Kripto paralara yönelik ilginin artmasının sebebi e ticaret siteleri, alışveriş sitelerinde de artık kripto para ile alışveriş gerçekleştirebilme şansınız var. Kripto paranın takibinin çok zor olması, akışının kontrol edilemez bir hale gelmesi, yer altı webin de bir numaralı para birimi haline getirdi. Adeta saatli bir bomba elimizde. 2009’dan bu yana bu para birimi nasıl çıktı, nasıl oluşturuldu, piyasayı oluşturan kişi bunu biliyor muydu?Gelecekte ne olacak? Bir anda sıfırlanabilir mi?
EN YAYGIN DOLANDIRICILIK ŞEKLİ SAHTE WEB SİTELERİMarmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık Son dönemde dikkatimizi çeken kripto para dolandırıcıları. Kripto para dolandırıcıları insanlara çok büyük vaatlerle 1’e 2, 1’e 3 şeklinde vaatlerle insanlara bir kazanç vadediyorlar. Paranızı koyarsanız şu kadar bitcoin alırsanız şu kadar kazanacaksınız. Biz de şu kadar diyerek bir çok sahte site, bir çok e posta , hatta sosyal medya üzerinden sponsorlar ve reklamlar aracılığı ile dolandırıcıların sahte sitelere yönlendirdiğini görüyoruz. Aslında hiçbir şekilde bir para akışı söz konusu değil. Mesele burada dolandırıcıların yemi olmamak. Dolandırıcılığın en yaygın kullanıldığı sistem sahte web siteleri. Son derece özgün ve meşru şirketlere benzer şekilde hazırlanmış, ara yüzü birebir aynı şaşırtıcı sayıda web sitesinin olduğunu görüyoruz. Özellikle vatandaşların mağdur olmasına sebep olan en temel etmen bu. Bazen güvenilir çubuğu bile olmuyor. Kilit işareti de olmuyor. Kilit işareti yoksa https yani bir uçtan diğer uca şifrelenme olmadığını gösterir. Güvenlik sertifikası olmayan siteler de veri akışı arasına farklı bir kişi siber saldırgan girebilmekte dolayısı ile sizin girdiğiniz şifreleri, 3. Şahıs olarak ele geçirebilmektedir. Bu en büyük sorunlardan bir tanesi.
SİTENİN UZANTISINA DİKKAT Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık Örnek vermek gerekirse x bir bitcoin sitesi, Türkiye’de popüler bir bitcoin sitesi aynısının yanına 2021 yazıyor mesela. Ya da sitenin uzantısı com veya net onun yerine pro yazıyor. Dolayısı ile sitenin birebir aynı taklidini gerçekleştiriyor, sosyal medyanın kontrolsüz yapısı buna müsaade ediyor. Siz bir kampanyaya gireceğini düşünerek o siteye giriyorsunuz. Siteyi ziyaret ettiğiniz zaman bakıyorsunuz arayüzü aynı. Ne yapıyorsunuz o anda ödeme için farklı bir platforma yönlendiriliyorsunuz. Siz kişisel bilgilerinizi o siteye üye olduğunu düşünerek siber saldırganların sahte web sitesine girmiş oluyorsunuz. Bu site veri tabanına bu aktarım sistemini gerçekleştiriyor. Siz kendi elinizle kendi şifrenizi hesabınızı siber hırsızların eline vermiş oluyorsunuz. Siber hırsızlar sizle eş zamanlı olarak sanki işlem yapıyormuş gibi gösteriyorlar kendilerini. Gerçek bir bitcoin sitesinde sizin bilgilerinizi giriyorlar. Bu tür sitelerde 3 boyutlu güvenlik uygulamaları söz konusudur. Banka ile sizin iletişim kullanmanızı sağlar. Ancak siber saldırganlar, arka planda sizin adınıza bu işlemi gerçekleştirdiğinden dolayı, sizin telefonunuza bankadan mesaj geliyor. Bankadan gelen mesajı da onaylıyorsunuz. Bankadan gelen mesajı onayladıktan sonra aslında siber saldırgandan gelen eylemi , hırsızlık faaliyetini onaylamış oluyorsunuz. Çok dikkat etmek gerekiyor. Özellikle bu tarz sponsorlu reklamlar, önünüze çıktığında mutlaka adres çubuğunu açın, genellikle kısaltmalı linklerden oluşmaktadır. Eğer böyle bir kampanya varsa resmi internet sitesinde de bu kampanya mevcuttur. Sponsorlu reklamlar çünkü ön plana çıkan promosyonları kampanyaları ön plana çıkarmak için sosyal medyaya verilir. Dolayısı ile siz o linki tıklamak yerine arama motorlarında veya sitenin gerçek uzantısını yazarak direk adres çubuğundan giriş yapmanız son derece önemlidir. En sık yapılan yöntemdir. Biz buna oltalama adını veriyoruz. Kimlik avı adını veriyoruz. O reklamlar çıkarılır kim düşerse oltayı kim yutarsa, zokayı kim yutarsa onu çekmek ve hesabını boşaltmak amacıyla gerçekleştirilen saldırılardır.
''SAHTE MOBİL UYGULAMALAR DA VAR''Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık İkinci bir yöntem. Kripto para piyasasını takip eden insanlar bileceklerdir. Sitelerin sahte mobil uygulamaları son dönemlerde geliştirildi. Bunlar apk dosyası şeklinde arama motorlarına indirilmekte , uygulama dükkanlarından indirilmektedir. Dolandırıcılar kripto para birimi yatırımcılarını kandırmak için Google play gibi Apple store gibi buralara sahte uygulamalar koyuyorlar. Paydaşlar bu sahte uygulamaları kısa sürede bulup kaldırtabilse de uygulamalar yatırımcıları olumsuz bir şekilde etkilemekte.
KRİPTO PARALARLA İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEME KAPIDAMarmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık Kripto paraların hukuki bir zemini söz konusu değil. Yani bir akış var. Veri madenciliği var, blockchain adını verdiğimiz bir zinciri var ama bunun kontrolü ve takibatı söz konusu değil. Tabiri caizse anonim bir akışın olduğu noktada, devletin herhangi bir dolandırıcılığa karşı müdahil olabilme veya mağduriyeti giderebilme şansı olmuyor. Zaten ondan dolayı Sayın Bakanlarımızın da yaptığı açıklamalar da tam bunun üzerine kurulu. Bir hukuki düzen olmadığı için, bundan önce hatırlarsınız sosyal medya yasası olmadığı dönemi düşünürseniz, size kişiler hakaret edebiliyor. Ne IP bilgisi paylaşılıyor, ne sizin onurunuz şerefiniz ön plana çıkarılıyor. Devletler aleyhine kara propaganda yürütülüyor. Bitcoine de yasal bir düzenlemenin acilen alınması gerekiyor. İktisadi olarak, bir yapılanmanın söz konusu olduğu , belki bunun devlet eli ile belki özel girişimciler eli ile bir konsorsiyumun oluşturulması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bu akışı bir şekilde kontrol etmek gerekiyor. KRİPTO PARALARA VERGİ GELECEK Mİ?Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık Her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının gelir elde etmesi halinde bunun vergisini ödemesi gerekiyor. Bundan önce de en büyük eleştiri sosyal medya, internet üzerinden gelir elde eden kişilerin vergi ödememesi üzerine kuruluydu. Fenomen dediğimiz, influencer dediğimiz, you tuber dediğimiz kişiler gelir elde etmesine rağmen, vergilerini ödemiyorlardı. Ama ne yapıyorlardı, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde bir gelir elde ediyorlardı. Gerek sanal ortam olsun, gerek reel ortam olsun, dijital ortam olsun, hangi ortam olursa olsun sonuçta bir gelir varsa, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gelir elde ediyorsa bunun vergisini ödemekle yükümlüdür. Başlarda you tuber ve influencerlar kendileri başvurularını yaptılar. Maliye Bakanlığı’na benim bu kadar gelirim var dediler. Beyanname doldurdular verdiler. Beyanname ödemeyenler ise cezalı ödemek zorunda kaldılar. Burada da son dönemde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gerekli adımları attığı bilgisi benim de kulağıma geldi. Hatta bunun alt yapısının oluşturulması, hukuki düzenin oluşturulması için gerekli adımların atıldığı, eksilerin ve artıların ne olduğunun tespit edildiği kulağımıza geldi. Ben kısa sürede resmi gazetede yayınlanacağını düşünüyorum. Çünkü artık kripto para hayatımızın gerçeği haline geldi.
