Geçmişi 3 bin yıl öncesine, Urartu medeniyetine kadar uzanan Van’ın geleneksel sanatlarından savatlı gümüş işlemeciliğini yaşatan ustalardan birisi de Erdal Binici. Bu önemli sanatın unutulmaması için mücadele eden Erdal Usta, atölyesinde ürettiği savatlı gümüşlerde Urartu dönemini yansıtan figürler kullanıyor. Erdal Usta'nın eşsiz sanatına ilgi de çok büyük. Urartu'dan günümüze kadar ulaşan bu önemli sanatın tüm ayrıntılarını değerli ustamız Erdal Binici Kuyum Haber'e anlattı.
''SAVAT SANATI 3 BİN YIL ÖNCESİNE DAYANIYOR'' Savat Ustası Erdal Binici Savat gümüşün üzerindeki siyah süslemenin adıdır. Yani 3 metal bir A metalden oluşan alaşımdır savat. Savatın içinde gümüş, bakır, kurşun ve kükürt vardır. Elimde ben göstereyim, bunun içinde gümüş, bakır, kurşun ve kükürtten oluşur. Ama bir şey vardır. Bunun içindeki oranlar her ustada sırdır. Bunu kesinlikle kimseye söylemeyiz. Bunun sırrını ne kadar bakır, ne kadar gümüş ne kadar kükürt kullanılır bu çok önemlidir. Bunu hazırladıktan sonra yapmamız gereken bilezik. Bileziğin kasası hazır olduktan sonra, bütün teknoloji bu elimde gördüğünüz çelik uçlu el kalemi ile ufak ufak, çentikler atarak motifler yapılır. 0-60,0-70 mikron bir derinlik bir bileziğin motiflerinin içinde. Bunu maşayla tutarız, 450 derece sıcaklıkta komple üzerine savatı eritiriz. 450 derece sıcaklığı aşmaması lazım. Aşarsa savatı yakarsınız, düşük de olursa, o kazıdığınız gözlerin içerisine savat girmesi biraz zor olur. Bundan dolayı çok iyi tutturmak gerekiyor. Komple üzerini savat yaptıktan sonra, fazlalılığını zımparalarla aldığınız zaman, kazıdığımız gözlerin içerisinde savat kalır. O savatın çıkması için mutlaka erimesi gerekiyor ki, yaklaşık 3 bin yıldır var olmuştur ve günümüze kadar bu savat işçiliği gelmiştir. Savat kaldıkça, yıllandıkça o kadar daha kıymetli oluyor. Fazla zımparadan sonra üzerine cila yapıldığında savatı daha net görebiliyorsunuz.
URARTU SANATININ SON TEMSİLCİSİ Savat Ustası Erdal Binici 3 bin yıldan beri bu sanat bu bölgede yapılıyor. Van’ın eski şehrinde 120 tane atölyenin var olduğu, çok sayıda insan büyün dünyaya pazarlamışlar. O dönem hem Ermeni ustaları hem de Van’ın yerli ustaları, o dönem yaptıkları bütün ürünleri dünyaya pazarlamışlar.
''URARTU MOTİFLERİNİ SAVATLA BULUŞTURUYOR'' Savat Ustası Erdal Binici Şu anda bizim kadar bu işi ciddiye alıp bu işi yapan bir firma yoktur. Bu konuda iddialıyız. Bir kolye gösteriyorum sizlere. Bu Urartu idollerini savatla birleştiren dünyada tek firmayız. Savatlı bilezikler yapıyoruz. Tarihte bu güne kadar böyle bir işçiliğin hiç yapılmadığı görüldü. Biz Urartu motiflerini savatla birleştiriyoruz. Bir Urartu aslanı. Bunun orijini şu anda Van müzesinde. Van müzesi bunu sergiliyor. Bunu savatla bir araya getirdiğimiz için özel parçalar üretiyoruz. Biz 2 bin-2 bin 500 adet savatlı ürün çalışıyoruz. Ürünlerin her biri birbirinden farklıdır. Hiç biri birbirine benzemez. Biz savatı yapıyoruz. Savatın yanında granüreyi de yapıyoruz. Şimdi biz granüre ile savatı bir araya getirdik. Biz bir ürün çıkarttığımız zaman daha huzurlu uyuyoruz. 3. Kuşak olarak biz işe devam ediyoruz.Atalarımızdan babalarımızdan öğrendik. Çocuklar 4. Kuşak olarak devam edecekler. Yerimiz Van’a özgü bir yerdir. Bundan sonraki çocuklar da buna devam etmek zorunda.
''SAVATI ÇÖZMEK İÇİN 5,5 YIL ÇALIŞTIM'' Savat Ustası Erdal Binici 5,5 yıl boyunca savatın nasıl yapıldığını çözmek için geceli, gündüzlü, yap boz yaptık. İçindeki oranları bir türlü tutturamıyorduk. En son oranları tutturduk ve gerçek savat ortaya çıktı. Ondan sonra bizim yanımızda çalışan bazı arkadaşlar vardı. Savat yeniden canlanmaya başladı. Bu iş sadece bizimle olmuyor. Devletin de bize katkı vermesi gerekiyor. Devletin bize her konuda destek vermesi gerekiyor. Çünkü bu sanat biterse emin olun, bir daha kimse bunu bulmak için uğraşmaz. Yeni jenerasyon böyle sor işlerle uğraşmayı sevmiyor. ''SAVATIN ÖZEL TAKİPÇİLERİ VAR'' Savat Ustası Erdal Binici Bunun takipçileri var. Onlar bizim her gün ne çıkardığımızı takip ediyorlar. Mesaj atarlar. Bugün ne oldu? Ne çıktı. Onu görmek istiyoruz. Bugün mesela çok farklı bir yerde idol gördük. İdolü yapmaya başlayacağız. 10 gün içinde onu göreceğiz. 1300 farklı idol var bizde. Bizim bölgede Urartu’lar 650 yıl hüküm sürmüş. Bu bölgede her şeyi üretmişler. O yüzden bizim bölge o kadar zengin ki. Gelip görmek gerekiyor. Dünya’nın tek Urartu kalesi Van’ın merkezinde. Van’ı görmeyi herkesi tavsiye diyoruz. Gelsinler misafirimiz olsunlar.
